ပိုၼ်းၵႅပ်ႈလိၵ်ႈလၢႆးတႆး ဢိၵ်ႇ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၶုၼ်လီတႆးႁိူင်း

 

ပိုၼ်း - လွင်ႈပိူင်တၢင်ႇမၢႆတွင်းၵိုမ်းပိူင်ပဵၼ်ပဵၼ်မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ။ဢၼ်ပဵၼ်တေႉမီးမႃးတေႉတေႉၼၼ်ႉ။လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ယၢမ်ႈ တွၼ်ႉပဵၼ်မႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။

တႆး - ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၵူၼ်းၵႄႇၵဝ်ႇႁိုင်လူင်ၼႂ်ႈလုမ်ႈၾႃႉၶိူဝ်းၼိူင်ႈ၊ဢၼ်ယူႇဝၢတ်ႈၵႂၢင်ႈလူင်ၵႂႃႇတီႈၵုၼ်ၶဵဝ်ဢေးသီးယႂ်း။တႄႇဢဝ်သၢပ်ႇၼမ်ႉၵႄးသၢင်ပရမ်ႊမႃးပုတ်ႉတရႃးတၢင်းတူၵ်းတေႃႇၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇၶႄႇပွတ်းဢွၵ်ႇ၊ဢဝ်ၽၢႆႇႁွင်ႇမိူင်းသိုဝ်ႇသွၼ်ႊ တေႃႇပၢင်ႇလၢႆႇၵလႃးလႄႈ ပၢင်ႇလၢႆႇလူင်ပႂ်းသီးၾိၵ်ႉတၢင်းၸၢၼ်း။ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းဢမ်ႇပဵၼ်ၶႃႈၽႂ်၊ၶိူဝ်းဢၼ်ႁၵ်ႉလွင်ႈပူတ်းပွၺ်ႇ။ဢၼ်ပိူင်လူင်ႁဵတ်းၵိၼ်ႁႆႊသႆႉၵိၼ်ၼႃးယူႇၼၼ်ႉ။(ၸုမ်းၸိူဝ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၶဝ်ယင်းသိုပ်ႇပိုတ်ႇတီႈပွင်ႇတႆးၼႆႉထႅင်ႈယၢင်ႇလိူင်ႈ ႁွင်ႉဝႃႈ “တႆးလႅင်း”ၼႆယွၼ်ႉၶဝ်ႁၼ်းႁူႉႁၼ်မႃးဝႃႈ ၵႃႊပဵၼ်ၶိူဝ်းၵူၼ်းၸိူဝ်းလႆႈမႃးသွၼ်ႈယူႇႁူမ်ႈသဝ်းၵိၼ်သၢင်ႈၸွမ်းတႆးၶဝ်ၼႆႉ လႆႈႁၼ်ပဵၼ်မႃး ၶိူဝ်းၵူၼ်း ဢၼ်မီးတၢင်းလႅၵ်ႈလၢႆႊၶိုပ်ႈၼႃႈမႃးလွၼ်ႉလွၼ်ႉၼႆယူႇ။)

* လၢႆးလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်းမီး“3”ယၢင်ႇ -1.တူၺ်းတေႃႇၶူဝ်းၶွ

င်၊2.ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၶုၼ်၊3.လိၵ်ႈလၢႆးႁဵတ်းႁိုဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းမႃးၸူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ပေႃးႁဝ်းတေလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်းပိုၼ်းလိၵ်ႈလၢႆးတႆးႁဝ်းၼႆတၵ်းတေလႆႈႁၼ်လတ်းၽၢၼ်ႇမႃးလၢႆလၢႆၸၼ်ႉထၢၼ်ႈသေၸင်ႇၽႅဝ်မႃးၸၼ်ႉဢၼ်ႁဝ်းၶဝ်လႆႈသွၼ်လႆႈႁဵတ်းၵၼ်ယူႇတီႈၼႂ်းၵၢၼ်ႊသွၼ်လိၵ်ႈႁဵၼ်းလၢႆးၸူဝ်းၼႆႉ ဢိူဝ်ႈ။ၸိူဝ်းၶဝ်ၸမ်း-

1. ၵၢပ်ႈပၢၼ်လိၵ်ႈႁၢင်ႊတူဝ်
2. ၵၢပ်ႈပၢၼ်လိၵ်ႈၵႆႇသၢၼ်ႇ
3. ၵၢပ်ႈပၢၼ်လိၵ်ႈထူဝ်ႇငွၵ်ႈတူဝ်ယၢဝ်း
4. ၵၢပ်ႈပၢၼ်လိၵ်ႇထူဝ်ႇငွၵ်ႈတူဝ်ပွတ်း
5. ၵၢပ်ႈပၢၼ်လိၵ်ႈၵမ်ယဵၼ်း
6. ၵၢပ်ႈပၢၼ်လိၵ်ႈတူဝ်မူၼ်း ဢမ်ႇမီးမၢႆသဵင်
7. ၵၢပ်ႈပၢၼ်လိၵ်ႈတူဝ်မူၼ်း ဢၼ်မီးမၢႆသဵင်“3”သဵင်
8. ၵၢပ်ႈပၢၼ်လိၵ်ႈတူဝ်မူၼ်း ဢၼ်မီးမၢႆသဵင်“5”သဵင်
9. ၵၢပ်ႈပၢၼ်လိၵ်ႈတူဝ်မူၼ်း ဢၼ်မီးမၢႆသဵင်“6”သဵင်
10. ၵၢပ်ႈပၢၼ်လိၵ်ႈတႆးသဵင်တႅတ်ႈ ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

    ပေႃး ႁဝ်းတေ လဵပ်ႈႁဵၼ်း လွင်ႈလိၵ်ႈလႆၢးတႆးႁဝ်း ၸွမ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်ၽွင်းငမ်းၶုၼ်မိူင်းၶဝ်သေဝႃႈဢဝ်ၼႆၸိုင်တၵ်းတေလႆႈႁၼ်မႅၼ်ႈမီးၼင်ႇ ၼႆယူႇ။ ၸိူင်းၶဝ်ၸမ်း-

1. ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းၸူးလူင်“3”မိူင်း
2. ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းၸူးလူင် “10” မိူင်း
3. ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းၸူးလူင် “12” မိူင်း

★ပၢၼ်မိူင်းၼႆတႄႇတင်ႈမိူဝ်ႈ(BC-2370 ထိုင် BC-222)

ယိုၼ်ႈယၢဝ်းႁိုင် 2148 ပီႊသေ ပဵၼ်မိူင်းတုမ်ႊၵႅၼ်ႇတႆး ဝႂၢင်ႉႁေႃသႅင်ပွၵ်ႈၵမ်းၼိူင်ႈပၢၼ်ၼႆႉၶဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းလိၵ်ႈႁၢင်ႊတူဝ် လႄႈ လိၵ်ႈၵႆႇသၢၼ်ႇ

2.ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၸဝ်ႈသိူဝ်ၾိူၵ်ၵေႃႇမိူင်း(ႁွင်ႉ)သိူဝ်ႁူမ်ႇၾႃႉတႄႇမိူင်း/ဝႂင်ႉလူင်သိူဝ်ၵွင်ႊယုၺ်း ၸိုဝ်ႈသဵင် မၼ်းၸဝ်ႈ မီး(3) ဢၼ်★ တႄႇတင်ႈ မိူဝ်ႈ (BC-463 ထိုင် BC-115) ယိုၼ်းယၢဝ်း600ပီႊ

(တီယိုၼ်းယၢႆသိုပ်ႇၶိူဝ်းႁိိူၼ်းၸဝ်ႈတူၼ်လဵဝ်

ပွင်မိူင်းၵႂႃႇ)

3. ၵၢပ်ႈပၢၼ် မိူင်းဢႆၢႈလၢဝ်း ★တႄႇတင်ႈမိူင်းမိူဝ်ႈ (AD-47 ထိုင် AD-225)ယိုၼ်ႈႁိုင် 150 ပီႊ

4.ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းၼွင်သီ/ၼွင်သႄ/လၢၼ်ႉၸဝ်ႈ/တႆးႁူၵ်းမိူင်းၶိူင်းယႂ်ႇ★တႄႇတင်ႈမိူင်းမိူဝ်ႈ(AD-649 ထိုင် AD-5.1.1253) ယိုၼ်ႈ ယၢဝ်းႁိုင် 604ပီႊသေ  ပဵၼ်မိူင်းတုမ်ႊၵႅၼ်ႇတႆး ဝႂၢင်ႉႁေႃသႅင် ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်

5. ၵၢပ်ႈပၢၼ် မိူင်းတိုင်းၶေႃ(ၸေႊတွင်ႈလွၺ်ထုင်ႉမၢဝ်း) *တႄႇတင်ႈမိူင်းမိူဝ်ႈ(AD-764ထိုင်AD-952)ယိုၼ်းယၢဝ်းႁိုင် (188)ပီႊ

6.ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းမွၵ်ႇၶၢဝ်မၢဝ်းလူင်(ၸေႊလၢၼ်ႉထုင်ႉမၢဝ်း) *တႄႇတင်ႈမိူင်းမိူဝ်ႈ (AD - 1314 ထိုင် AD - 1445) ယိုၼ်းယၢဝ်းႁိုင်(131)ပီႊသေယဝ်ႉပဵၼ်မိူင်းတုမ်ႊၵႅၼ်ႇတႆးဝႂၢင်ႉႁေႃသႅင်ပွၵ်ႈၵမ်းသၢမ်*ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းတူၼ်ႈသူၼ်ၶမ်း(မိူင်းဢႃႊသၢမ်ႇ/ဢႃႊႁူမ်ႇ)”ၸဝ်ႈသိူဝ်ၵႃႇၾႃႉ”ယိုၼ်းယၢဝ်း(600)ပီႊ(တီႈတွင်းသၢႆသိုပ်ႇၶိူဝ်းႁိူၼ်းၸဝ်ႈတူၼ်လဵဝ် ပွင်မိူင်းၵႂႃႇ)

7.ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းၵဵင်းဝီ(မိူင်းႁူဝ်တူႈမီးႁိမ်းၼမ်ႉၸလၢပ်ႈ) မိူင်းၶမ်းၵိုင်ႇ/မိူင်းၸေႊဢူ/ဝဵင်းၵွင်းၵေး/သႅၼ်ဝီ *တႄႇတင်ႈမိူင်းမိူဝ်ႈ (AD - 1445 ထိုင် AD - 1752) ယိုၼ်းယၢဝ်းႁိုင် (307)ပီႊ

8. ၵၢပ်ႈပၢၼ် မိူင်းၼၢႆးလူင် (ပဵၼ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်ဢၼ်မိူၵ်ႈၼိူဝ်မိူင်းတႆး ၵၢပ်ပၢၼ်ၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ) *တႄႇတင်ႈမိူင်းမိူဝ်ႈ (AD - 752 ထိုင် AD - 1887) ယိုၼ်းယၢဝ်းႁိုင်(1135)ပီႊ

9. ၵၢပ်ႈပၢၼ် ၶုၼ်ဢိင်းၵလဵတ်ႉ (AD - 1887 ထိုင် AD - 1947) ယိုၼ်းယၢဝ်းႁိုင်(60)ပီႊ

10. ၵၢပ်ႈပၢၼ် ၶုၼ်ၸႃႇပၢၼ်ႇ (AD - 1942 ထိုင် AD - 1945)

11. ၵၢပ်ႈပၢၼ် မိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ (လွတ်ႈလဵဝ်း)

12. မိူဝ်ႈလဵဝ်ယၼ်ႉယၼ်ႉၼႆႉတႄႉ တေလႆႈဝႃႈ ၶဝ်ႈပဵၼ်ဝႆႉၼႂ်း ပၢၼ်မိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈတီႇမူဝ်ႇၶရေသီႇၼႆ။

ၵဵပ်းႁွမ်တွမ်ႊတိမ်ႈ/ပူင်သွၼ်

မေႃသွၼ်ၸၢႆးၸၢမ်ႇထုၼ်း

ပွၵ်ႉႁူဝ်ၵၢတ်ႇ၊ၸေႊဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း